Editörler: MURAT SERDAR - BURHAN ATSIZ - ŞABAN ARĞUN

İslam Düşüncesi Araştırmaları -V-
Sünnetin bilgi ve belgelerini günümüze aktaran hadis kaynakları

ümmetin arşividir. Arşivsiz bir siyasi, idari ve sosyal yapı düşünüleme-
yeceği için sünnet her zaman güncelliğini korumaktadır. Hadisleri

anlamada lafızcı ve sünneti uygulamada şekilci davranan sahâbîler
arasında İbn Ömer, Ebû Hüreyre, Abdullah b. Amr b. el-Âs, Ebû Zerr
vb. ön plana çıkmaktadır. Onlar, söylenen sözün kaynağı, yapılan fiilin
gerekçesine bakmaksızın olduğu gibi taklit etmeye çalıştıklarından
sünnete zâhirî yaklaşanlar kategorisinde değerlendirilmişlerdir. Hz.
Peygamber’in vefatıyla birlikte hilâfet, irtidât, zekât vermeyenlerle
mücadele, Kur’ân’ın cem` edilmesi gibi yeni durumlar karşısında
Kur’ân ve sünneti merkeze alarak problemlere çözüm üretmeye çalışan
sahâbîler, fıkhî yaklaşımın temsilcileri olarak öne çıkmışlardır. Onların
başında Hz. Ömer, Hz. Âişe, Ümmü Seleme, İbn Abbâs, İbn Mes‘ûd ve

Sa‘d b. Ebî Vakkâs gelmektedir. Bu kategoride yer alanlar, Hz. Peygam-
ber’in hadislerinin gayesini araştıran, işittikleri her hadisi olduğu gibi

sünnet olarak görmeyenlerdir. Onlar, akıl ve istinbat melekelerini elden
bırakmadan hadisleri, Kur’ân ve sünnetin temel ilkeleri doğrultusunda
açıklamaya özen göstermişlerdir. Hz. Peygamber’in vefatından sonra
değişen şartlara ve meselelere göre sünneti/hadisi ele alış yöntemleri ve
ondan hüküm çıkarma ameliyesi ictihâdî yaklaşım olarak karşımıza
çıkmaktadır. Onların sünnet anlayışları hukukî ictihatların yanı sıra
idarî ve siyasî icraatları da kapsamaktadır. En önemli temsilcilerinin
başında idari