Bu çalışma, İbn Kemal’in Esrâru’n-nahv’i ve dönemindeki Arap dili filolojik
çalışmalarının kısaca gözden geçirilmesi amacıyla yapılmıştır. Esrâru’n-nahv,
Arap diline dair olup da henüz gün yüzüne çıkmamış ve yeterli bir şekilde ilim
âleminin istifadesine sunulmamış eserlerdendir. Nahvin gizemleri anlamına
gelen Esrâru’n-nahv’de nahiv konuları, kelime ve kelimenin bölümleri olan
isim, fiil ve harf esasına göre işlenmektedir. Eserde önce hükümler verilmekte
arkasından da bu hükümlerin illetleri sıralanmaktadır.
Keskin çizgilerle ayrılmamış olsa da nahiv tarihinde üç dönem kabul edilebilir.
Arap Dilini sağlam bir zemine oturtma dönemi, daha çok öğretim amaçlı çalışma
-
lar dönemi, şerh ve hâşiye çalışmaları dönemi. İbn Kemal’in Esrâru’n-nahv’i, şerh
ve hâşiye döneminde telif edildiği halde, müstakil bir eserdir.
İbn Kemâl’in diğer eserlerindeki metodu burada da görülmektedir. Çeşitli
rivayetleri derledikten sonra kendisine göre en doğru olan görüşü ortaya
koyar. Genelde dili sade olan eser, yer yer çetrefilleşen ifadeler taşımakta ve
alt yapısı olmayanlar için anlaşılması zor bir hale gelmektedir. Eserin kaynak
-
ları Kur’ân, hadîs, Arap kelâmı: şiir, emsâl ve önceki dilcilerin eserleridir.